شرکت‌های دانش‌بنیان به شرکت‌هایی گفته می‌شود که از تحقیقات و نوآوری‌های خود به منظور ایجاد محصولات و خدمات جدید و نوآورانه استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها معمولاً از رهبری در زمینه‌های فناوری و علوم پایه برخوردارند و با تکیه بر دانش و مهارت‌های خود، سعی در حل مسائل جامعه و صنعت دارند.
شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان موتورهای اصلی اقتصاد دانش‌بنیان و نوآوری در جوامع معاصر تلقی می‌شوند. آنها معمولاً با ایجاد راهکارهای نوین و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، بهبود عملکرد صنایع مختلف را تسهیل می‌کنند.
ویژگی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان
از جمله ویژگی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تمرکز بر نوآوری: این شرکت‌ها بر اساس نوآوری‌ها و ابتکارات جدید خود محصولات و خدمات را ارائه می‌دهند.
- استفاده از دانش علمی: شرکت‌های دانش‌بنیان از دانش‌های علمی و فنی برای حل مسائل موجود در جامعه و صنعت استفاده می‌کنند.
- روحیه کارآفرینی: تیم‌های متشکل از کارآفرینان و توسعه‌دهندگان در این شرکت‌ها با روحیه‌ای پویا و خلاقانه، به ارائه راهکارهای نوین می‌پردازند.
- همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی: بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان ارتباطات نزدیک با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دارند و از تحقیقات صورت گرفته در این مراکز بهره می‌برند.
- توجه به بازارهای جدید: این شرکت‌ها به دنبال شناسایی بازارهای جدید و ارائه محصولات و خدماتی مناسب برای آنها هستند.
شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان یک پیشتاز در جهان فناوری و نوآوری محسوب می‌شوند و نقش مهمی در پیشرفت علم و فناوری و همچنین توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در جوامع دارند.
شرکت های دانش بنیان در ایران
در ایران، شرکت‌های دانش‌بنیان نسبت به کشورهایی مانند ایالات متحده و چین، تاریخچه کمتری دارند، اما در سال‌های اخیر، توجه به ایجاد و پشتیبانی از این نوع شرکت‌ها در کشور افزایش یافته است. این شرکت‌ها عمدتاً از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد شکل گرفته‌اند و بیشترین توسعه و فعالیت‌های خود را در چند دهه اخیر داشته‌اند.
در ابتدا، شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران معمولاً از اندیشکده‌ها و دانشگاه‌ها نشات می‌گرفتند. با توجه به اهمیتی که دولت اخیراً به نوآوری و دانش‌بنیانی قائل شده است، حمایت‌های بیشتری نیز به این شرکت‌ها ارائه می‌شود.
اما موانعی همچون مشکلات مالی، کمبود توانمندی‌های فنی، نیروی کار ماهر، و موانع قانونی و مدیریتی هنوز هم وجود دارد که مانع از رشد سریعتر این شرکت‌ها می‌شود. با این حال، با افزایش توجه به نوآوری و پشتیبانی دولتی و خصوصی، شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران در حال توسعه و رشد هستند و می‌توانند نقش مهمی در پیشرفت فناوری و اقتصاد کشور ایفا کنند.
پیشگامان دانش بنیان در ایران
اولین شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران به طور مشخص معین نیست، اما می‌توان به برخی از شرکت‌هایی که در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی یا حتی قبل از آن تأسیس شده‌اند، اشاره کرد. این شرکت‌ها عمدتاً از محیط دانشگاهی نشأت گرفته‌اند و سعی در ارائه راهکارهای نوین و نوآورانه داشته‌اند. در زیر به برخی از اولین شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران اشاره می‌شود:
- شرکت پارس آنالوگ:این شرکت در سال ۱۹۹۸ تأسیس شده و فعالیت خود را در زمینه طراحی و تولید مدارهای مجتمع مخابراتی و رایانه‌ای آغاز کرده است.
- شرکت زیگورات نوین پارس: این شرکت در سال ۲۰۰۲ تأسیس شده و به طراحی و تولید سیستم‌های الکترونیکی و نرم‌افزارهای مربوط به آنها می‌پردازد.
- شرکت پارس ارتباطات: این شرکت نیز در دهه ۲۰۰۰ میلادی تأسیس شده و در زمینه‌های مختلفی از جمله تولید تجهیزات مخابراتی، نرم‌افزار و سخت‌افزار فعالیت دارد.
- شرکت رایان سیستم: این شرکت در سال ۲۰۰۳ تأسیس شده و در زمینه طراحی و تولید محصولات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری فعالیت می‌کند.
- شرکت پردیس پویشگران ساختمانی: این شرکت نیز یکی از اولین شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران است که در سال ۲۰۰۳ تأسیس شده و در زمینه توسعه فناوری‌های پیشرفته مرتبط با صنعت ساختمان فعالیت می‌کند.
همچنین باید توجه داشت که ممکن است برخی از این شرکت‌ها قبل از تأسیس رسمی خود، به صورت مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی فعالیت می‌کرده باشند.
تسهیلات ویژه شرکت های دانش بنیان
در بسیاری از کشورها، دولت و نهادهای مربوطه تسهیلات مالی مختلفی را برای شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم می‌کنند تا آنها را در مراحل مختلف رشد و توسعه‌شان حمایت کنند. در ایران نیز تسهیلات مالی برای شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد که به طور کلی می‌توان آنها را به شرح زیر دسته‌بندی کرد:
- وام‌ها و اعطای تسهیلات اعتباری: بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات مالی در ایران برنامه‌ها و تسهیلات مالی خاصی برای شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌دهند. این تسهیلات ممکن است شامل وام‌های بلندمدت یا کوتاه‌مدت، خطوط اعتباری، وام‌های سرمایه‌گذاری، وام‌های توسعه فناوری و … باشد.
- سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان: دولت ایران صندوق‌های سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان (صندوق های پژوهش و فناوری) را تأسیس کرده است که به منظور سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت مالی از آنها ایجاد شده‌اند.
- پشتیبانی از تحقیق و توسعه: دولت و سایر سازمان‌ها در ایران بودجه‌هایی را برای پشتیبانی از تحقیقات و توسعه در دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی در نظر می‌گیرند که از این طریق شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به دانشگاه‌ها مراجعه کرده و از زیرساخت‌های تحقیقاتی و دانشی استفاده کنند.
- معافیت مالیاتی: در برخی موارد، شرکت‌های دانش‌بنیان از معافیت مالیاتی برخوردار می‌شوند تا بتوانند سرمایه‌گذاری‌های خود را در تحقیق و توسعه و گسترش کسب‌وکار بهبود بخشند.
این تسهیلات مالی می‌توانند به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کنند تا در مراحل مختلف توسعه و رشد خود پیشرفت کنند و نقش مهمی در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور ایفا کنند.
