ليزينگ چيست؟
ليزينگ (Leasing) نوع خاصي از عمليات مالي است كه در فارسي بهترين معني براي آن، اجاره اعتباري مي باشد. در واقع، ليزينگ يك رشته فعاليت اعتباري كاملاً تخصصي مبتني بر روش اجاره است كه در آن نوعي قرارداد با توافق ميان دو نفر يا بيشتر – اعم از اشخاص حقيقي يا حقوقي – به منظور بهره برداري از عين يا منفعت كالاي سرمايه اي يا مصرفي با دوام كه از قابليت اجاره برخوردار باشد، منعقد مي گردد. لذا روش ليزينگ، مجموعه اي از مبادلات اقتصادي مشتمل بر خريد، اجاره و در نهايت، فروش (تمليك) را در بر مي گيرد. اين قرارداد بين شركت ليزينگ به عنوان مالك يا موجر (Lessor) و متقاضي يا استفاده كننده از تسهيلات، به عنوان مستأجر (Lessee) منعقدمي گردد. براساس قرارداد ليزينگ، موجر كالاي مورد نظر و نياز مستأجر (مورد اجاره) را با استفاده از منابع مالي خود از فروشنده يا توليدكننده تأمين نموده و مورد اجاره را براي مدت تعيين شده در قرارداد (مدت بازپرداخت تسهيلات) به صورت اجاره در اختيار مستأجر قرار مي دهد. البته مستأجر اختيار دارد در پايان مدت قرارداد و پس از تسويه، مورد اجاره را تملّك نموده يا به موجر مسترد نمايد. چنانچه مستأجر در پايان مدت قرارداد خواستار تملك مورد اجاره باشد، بايد مبلغي را كه در ابتداي دوره با توجه به استهلاك و عمر مفيد مورد اجاره به عنوان قيمت فروش يا باقيمانده يا ارزش اسقاطي (Residual Value)مورد اجاره تعيين گرديده است، به موجر پرداخت نمايد. هرچند در حال حاضر اكثر شركت هاي ليزينگ در ايران، ارزش اسقاطي يا باقيمانده را در محاسبات برابر صفر فرض مي نمايند.
انواع روشهای لیزینگ
به دليل گستردگي دامنه صنعت ليزينگ در جهان و نوآوري ها و تكنيك هاي عملياتي گوناگون، اين صنعت در زمينه هاي مختلفي كاربرد يافته است. به طوركلي، عمليات ليزينگ به دو نوع ليزينگ عملياتي و ليزينگ سرمايه اي طبقه بندي مي شود.
الف- ليزينگ عملياتي: ليزينگ عملياتي (Operating Lease)، قديمي ترين و ساده ترين نوع و روش عمليات ليزينگ است كه براساس آن، قرارداد با مستأجر (متقاضي) صرفاً به قصد بهره برداري و برخورداري از حق انتفاع كالا (مورد اجاره) منعقد شده و در پايان مدت قرارداد، مورد اجاره عيناً به موجر مسترد مي گردد. در اين نوع ليزينگ، معمولاً ۱۰۰ درصد بهاي مورد اجاره توسط موجر تأمين مي شود.
ب- ليزينگ سرمايه اي: ليزينگ سرمايه اي يا اجاره اعتباري (Financial or Capital Lease) مشابهت كاملي با عقد اجاره به شرط تمليك مندرج در قانون عمليات بانكي بدون ربا دارد و تنها تفاوت آن، شرط اختيار خريد در ليزينگ مالي يا اجاره اعتباري است. اين نوع عمليات ليزينگ در نوع خود يكي از پيشرفته ترين شيوه هاي ليزينگ در جهان محسوب مي شود كه امروزه به دليل ماهيت آن از لحاظ پيش بيني امكان تمليك مورد اجاره توسط مستأجر (متقاضي)، گستره وسيعي از مبادلات اعتباري را در بر گرفته است.
اين نوع از عمليات ليزينگ داراي زيرشاخه هاي مختلفي به شرح ذيل مي باشد:
۱- ليزينگ يا اجاره اعتباري كمك فروش: براساس اين روش كه بين شركت ليزينگ (موجر) و شركت توليدكننده تفاهم مي گردد، توليدكننده تمايل و موافقت خود را جهت واگذاري بخشي از كالاهاي توليدي خود به صورت نقد و اقساط اعلام مي نمايد تا از اين طريق چرخه توليد خود را بهبود و ميزان فروش خود را افزايش دهد. شركت ليزينگ نيز توليدات مورد توافق مزبور را براساس تفاهم به عمل آمده در چارچوب قراردادهاي اجاره اعتباري به متقاضيان واگذار مي نمايد. امروزه استفاده از اين شيوه در كشورهاي پيشرفته از گستردگي قابل توجهي برخوردار شده و با استفاده از اين روش، توليدكنندگان به موفقيت هاي چشمگيري در بازاريابي و افزايش فروش محصولات توليدي خود دست يافته اند
۲ – ليزينگ اهرمي يا اجاره اعتباري سه جانبه: در اين روش كه به طور عمده براي اجاره كالاهايي با قيمت بسيار بالا همانند كشتي ، هواپيما، ماهواره، تأسيسات عظيم نفتي و … بكار گرفته مي شود، شركت ليزينگ با استفاده از تسهيلات بانكي يا مؤسسات ديگر مالي، منابع لازم براي اجاره اهرمي را تأمين مي نمايد و از سوي ديگر با استفاده از منابع ياد شده اقلام مورد تقاضا را در چارچوب قراردادهاي ويژه به متقاضيان واگذار مي كند. اين شيوه از عمليات ليزينگ، ماهيتاً مي بايست به صورت سه جانبه منعقد و مبادله گردد